134438 - Tchecoslováquia Proibida: cinema, censura e conservação de filmes no contexto histórico do Leste Europeu |
Data da turma: | 20/05/2025
|
||||
|
|||||
Descrição: | - Apresentar o contexto cultural e político da Primavera de Praga e da Nova Onda do Cinema Tcheco e Eslovaco;
- Ampliar o conhecimento sobre os modos de produção e distribuição cinematográfica no Cinema Estatal Tchecoslovaco, além de problematizar a questão da censura neste cinema, entendendo os mecanismos específicos em que ela atuava; - Analisar os filmes banidos e os "filmes de cofre" - aqueles que tiveram seu lançamento permitido somente no fim do regime comunista; - Refletir sobre o papel do Arquivo Nacional Fílmico Tcheco na conservação destes filmes, à medida que resiste entre a produção cultural e as pressões políticas. O minicurso abordará o fenômeno dos "filmes do cofre", produzidos na então Tchecoslováquia, ou seja, das obras cinematográficas que, após a invasão do país pelos soviéticos em agosto de 1968, foram proibidas de serem exibidas nos cinemas, transmitidas na televisão ou até mesmo divulgadas publicamente. Muitos desses filmes, inacessíveis a espectadores até 1989, tornaram-se símbolos da resistência artística. Assim, o curso fornece uma visão geral da censura na indústria cinematográfica tchecoslovaca, em particular após o período da chamada Primavera de Praga, caracterizada pela liberalização política, social e cultural e posteriormente derrubada pela invasão em 1968. No início, será apresentado o sistema centralizado de produção, realização e distribuição de filmes existentes na época. Em seguida, serão projetados trechos de filmes banidos, destacando as razões para tal censura - desde enredos considerados subversivos até a perseguição política de seus diretores, roteiristas e atores. Além disso, será discutido como o fenômeno dos filmes do cofre reflete as tensões entre a arte e o poder político, e qual foi o papel do Arquivo Nacional do Cinema (Národní filmový archiv - NFA) na preservação dos filmes politicamente desfavoráveis. O curso precede a mostra "Tchecoslováquia Proibida" que acontecerá na Cinemateca Brasileira de 21/05/2025 a 01/06/2025, na qual serão exibidos os títulos mencionados no curso. Contexto cultural e político Primavera de Praga e Nova Onda do Cinema Tcheco e Eslovaco; Sistema de produção e distribuição de filmes no Cinema Estatal Tchecoslovaco; Mecanismos de controle e censura; Filmes banidos e filmes do cofre; Papel do arquivo na mediação de tensões políticas e culturais. O média metragem Hélade Morávia (Moravská Hellas, 1963, 34 min, Dir.: Karel Vachek) será exibidio para discussão coletiva. Bibliografia BACK, Sylvio. Um cinema polêmico. Curitiba: Cinema de Arte Rivieira, 1967. (Catálogo de ciclo de cinema tchecoslovaco). BERNARDET, Jean-Claude. Cinema tchecoslovaco. São Paulo: Cinemateca Brasileira, 1964. BLÁHOVÁ, Jindřiška. Hry s režimem: přehodnocování zakázaných filmů z 60. let a role kulturní inteligence. Iluminace, v. 22, n. 3, p. 114–118, 2010. BLÁHOVÁ, Jindřiška. Trezorový film. Iluminace, v. 22, n. 3, p. 5–7, 2010. BLÁHOVÁ, Jindřiška. Ven z trezoru. Přehodnocování a uvolňování zakázaných československých filmů z 60. let. Iluminace, v. 22, n. 3, p. 83–113, 2010. BLAŽEJOVSKÝ, Jaromír. Trezor a jeho děti. Poznámky k zakázaným filmům v socialistických kinematografiích. Iluminace, v. 22, n. 3, p. 8–27, 2010. BREN, Paulina. The greengrocer and his TV: the culture of communism after the 1968 Prague Spring. Ithaca: Cornell University Press, 2010a. ČESÁLKOVÁ, Lucie. Conditions of production and state support of Czech cinema and their impact on documentary film. 2015. Disponível em: ⋆ ČESALKOVÁ, Lucie (Org.). Czech cinema revisited: Politics, Aesthetics, Genres and Techniques. Prague: National Film Archive, 2017. ČULÍK, Jan. In search of authenticity: Věra Chytilová’s films from two eras. Studies in Eastern European Cinema, v. 9, n. 3, p. 198–218, 2018a. HAMES, Peter. Czech and Slovak cinema: theme and tradition. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2010. ⋆ HAMES, Peter. The Czechoslovak New Wave. 2. ed. London: Wallflower Press, 2005. HERZOGENRATH, Bernd. The Barrandov Studios: a Central European Hollywood. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2023. (Eastern European Screen Cultures, 5). ⋆ IORDANOVA, Dina. Cinema of the Other Europe: The Industry and Artistry of East Central European Film. 1st edition. London ; New York: Wallflower Press, 2003. ⋆ KARL, Lars; SKOPAL, Pavel (Orgs.). Cinema in Service of the State: Perspectives on Film Culture in the GDR and Czechoslovakia, 1945-1960. 1st edition. New York: Berghahn Books, 2015. LIEHM, Antonín J. Closely Watched Films: The Czechoslovak Experience. New York: Taylor and Francis, 1974. PŘÁDNÁ, Stanislava; ŠKAPOVÁ, Zdena; CIESLAR, Jiří; et al. Démanty všednosti: český a slovenský film 60. let: kapitoly o nové vlně. Vyd. 1. Praha: Pražská scéna, 2002. (Zlatá šedesátá ve filmu). SKUPA, Lukáš. Perfectly unpredictable: early work of Věra Chytilová in the light of censorship and production reports. Studies in Eastern European Cinema, v. 9, n. 3, p. 233–249, 2018. ⋆ SKUPA, Lukáš. Vadí-nevadí: Česká filmová cenzura v 60. letech. Praha: Národní filmový archiv, 2016. SKVORECKY, Josef. All the Bright Young Men and Women: A Personal History of the Czech Cinema. Toronto: Peter Martin Assoc., 1975. SZCZEPANIK, Petr. Between Units and Producers: Organization of Creative Work in Czechoslovak State Cinema 1945 – 1990. In: ADAMCZAK, Marcin; SZUMOWSKA, Małgorzata; KURZYDŁO, Agnieszka; et al (Orgs.). Film units: restart. 1. ed. Kraków, Łódź: Ha!art, 2012, p. 271–311. SZCZEPANIK, Petr. The State-Socialist Mode of Production and the Political History of Production Culture. In: SZCZEPANIK, Petr; VONDERAU, Patrick (Orgs.). Behind the Screen: Inside European Production Cultures. New York: Palgrave Macmillan, 2013, p. 113–134. ⋆ TRNKA, Jan. The Czech Film Archive 1943-1993: Institutional Development and Problems of Practice. Vydání první. Praha: Národní filmový archiv, 2018. WOLLINGER DELFINO, Luiza; IMPÉRIO HAMBURGER, Esther. Fruto do Paraíso: o sensorial e o profano de Věra Chytilová. Rebeca, v. 14, n. 2, 2024. (com ⋆ : livros disponíveis na biblioteca da ECA) |
||||
Carga Horária: |
4 horas |
||||
Tipo: | Obrigatória | ||||
Vagas oferecidas: | 120 | ||||
Ministrantes: |
Klára Trsková |
![]() |
Créditos © 1999 - 2025 - Superintendência de Tecnologia da Informação/USP |